सविता बुढा- कैलालीको पूर्वी क्षेत्र कुनै बेला पर्यटकीय ठाउँका कारण राष्ट्रिय चर्चामा आउँथ्यो। कर्णाली नदीमाथि एउटा पिलरमा अडिएको चिसापानी पुल, टीकापुरको वीरेन्द्र पार्क लगायत ठाउँले पर्यटक तान्थे।  अहिले पनि दिनदिनैजसो पूर्वी कैलाली समाचारको विषय बनिरहेको छ। अचेल निस्फिक्री घुम्ने पर्यटकका कारण होइन, दिनदिनै हुने हत्या र अपराधले  यो क्षेत्रलाई चिनाइरहेका छन्।

पछिल्लो समय लम्की र टीकापूर क्षेत्रमा लगातार हत्याका घटना भएका छन्। ती हत्याका पछाडि आपराधिक समूहहरू सक्रिय छन्।  गत कात्तिक २३ गते लम्कीका भूपेन्द्र बडुवालको हत्या हुनुअघि प्रहरी र ४ बोरा चक्कु, हँसिया, खुडा, खुकुरी लगायत हतियार बोकेको समूहको जम्काभेट भयो।  लम्कीबाट टीकापुरतर्फ गइरहेका बेला प्रहरीको गाडी आएपछि उनीहरू हतियारधारी समूह रोकिएको थियो।

एक जना प्रहरी अधिकारीका अनुसार त्यो दिन त्यो आपराधिक समूहले गस्ती आएका प्रहरीलाई त्यही हतियारले आक्रमण गर्न खोजेका थिए।  तत्कालै प्रहरीको अर्को ‘क्विक रेस्पोन्स टिम’ त्यहाँ पुग्यो। अर्को गाडी पुगेपछि हतियार छोडेर उनीहरू भागे।  ‘त्यो दिन अर्को गाडी नपुगेको भए प्रहरीमाथि आक्रमण हुनसक्थ्यो,’ ती प्रहरी अधिकारीले भने।  उक्त समूहले छोडेको हतियार ल्याएर प्रहरी चौकी फर्कियो।

केही घन्टापछि राति ९ बजेतिर टीकापुरमा भूपेन्द्रमाथि चक्कु र धारिलो हतियार प्रहार गरियो।  खबर पाएको ६ मिनेटमा प्रहरी घटनास्थल पुग्दा २२ वर्षीय भूपेन्द्र घाइते थिए। उपचारका क्रममा टीकापुर अस्पतालमा ‍उनको मृत्यु भयो। दुई समूहको रिसइबीका कारण भूपेन्द्रमाथि आक्रमण भएको थियो।  कैलाली प्रहरीको अनुसन्धानमा केही वर्षदेखि लम्की, चिसापानी, टीकापुर क्षेत्रमा नदीजन्य पदार्थ तथा वन पैदावारको ठेक्कापट्टामा आपराधिक गिरोह सक्रिय रहेका र तिनीहरूको विवादकै कारण भूपेन्द्रले ज्यान गुमाउनु परेको देखिएको छ।

भूपेन्द्र हत्यामा संलग्न रहेको आरोपमा २१ जना विरूद्ध जाहेरी दर्ता भए पनि अहिलेसम्म १२ जना पक्राउ परेका छन्। ९ जना अझै फरार छन्। उनीहरू भागेर भारत गएका छन्।  भूपेन्द्रअघि कात्तिक १२ गते राति टीकापुरमै चक्कु प्रहारबाटै १८ वर्षीय अनुप साउँदको हत्या भएको थियो।  आपसी विवादका क्रममा भजनी नगरपालिका ३ बस्ने १८ वर्षीय किरण साउँदले चक्कु प्रहार गरी अनुपको हत्या गरेको प्रहरी रेकर्ड छ।

चक्कु प्रहारबाट गम्भीर घाइते भएका अनुपको उपचारका क्रममा टीकापुर अस्पतालमा मृत्यु भएको थियो।  भूपेन्द्रको हत्यामा संलग्नलाई पक्राउ गरिनसक्दै पुस ३ गते जानकी गाउँपालिका(९ का अरूण दास रूखमा बाँधेर घाँटी छिनालिएको अवस्थामा फेला परे।  उनकी श्रीमतीको मोबाइलमा कसैले पठाएको एउटा अडियो रेकर्डमा दासको हत्या आफूहरूले गरेको दाबी गरिएको छ।  ‘भाइलाई छुने भन्दै छन् नि होइन, एक दुईदिनमा खबर पाइहाल्नुहुन्छ, घाँटी अलग छ, शरीर अलग छ, हामीले गरेर आएको, हामी बोर्डरपारि छौं, बैंग्लोर जान रूपडिया छौं,’ अडियोमा बोल्नेले भनेका छन्।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय कैलालीका अनुसार दासको हत्या कसले, कसरी गऱ्यो भन्नेबारे  प्रारम्भिक खाका तयार भएको छ।  कैलाली प्रहरीका प्रवक्ता प्रहरी नायब उपरीक्षक बेदप्रकाश जोशीले घटनामा संलग्नहरूको पहिचान भएको बताए।  ‘घटनामा संलग्नको पहिचान भएको छ, पक्राउ गर्न सकिएको छैन, उनीहरूमध्ये केही भारत गएको अनुमान गरिएको छ, त्यसैले उनीहरूलाई खोज्न समय लागेको हो’, उनले भने।

यस घटनाको अनुसन्धानका लागि टीकापुरबाट एकजनालाई प्रकाउ गरेको जोशीले बताए।  प्रदेश प्रहरीको अनुसन्धान टिम र केन्द्रको प्राविधिक सहयोगले अनुसन्धान भइरहेको उनले बताए।  यसअघि २०७४ मा टीकापुरमै होली कार्यक्रममा सहभागी भएका २१ वर्षीय करन थापाको अज्ञात समूहको खुकुरी प्रहारबाट मृत्यु भएको थियो।  २०७६ असोज १६ गते कैलालीको लम्कीमा खुकुरी प्रहारबाट लम्कीचुहा- २ का अन्दाजी ३१ वर्षीय कृष्णबहादुर बुढामगर घाइते भएका थिए।

२०७७ साउन ९ गते लम्कीचुहा नगरपालिका १ मा २८ वर्षीय रमेशबहादुर शाहीमाथि खुकुरी प्रहार भएको थियो। सैलुनमा कपाल काटेर बाहिर निस्कने क्रममा उनीमाथि ७र८ जनाको समूहले आक्रमण गरेको थिए।  २०७८ मंसिर ५ गते लम्कीचुहा १ खुन्टीखेतका स्थानीय दिनेश नेपालीमाथि खुकुरी प्रहार भएको थियो। बिहेमा नाचगान गरिरहेका बेला उनको कोखामा एक समूहले खुकुरी प्रहार गरेको थियो। पछिल्लो समय निर्मम तरिकाले हत्या हुन थालेपछि कैलालीको यो क्षेत्रमा सुरक्षा चुनौती बढेको भन्दै स्थानीयमा त्रास फैलिएको छ।

जानकी गाउँपालिका ९ का स्थानीय धनीराम चौधरीले गाउँमा घटेका अपराधले डरैडरमा बस्नु परेको बताए।  ‘आजकाल साँझ परेपछि डर लाग्छ, गाई बाख्रा चराउन जंगल एक्लै जाँदा डर लाग्छ,’ उनले भने, ‘यो ठाउँ छोडेर अन्त जाऊँ भने कहाँ जानेरु हाम्रा पनि छोराछोरी छन्, कहीँ केही पो भइहाल्छ कि भन्ने डर छ।’  प्रहरीले अपराधीलाई पक्राउ गर्न नसकेका कारण अपराध झन् बढेको स्थानीयहरू बताउँछन्।

‘प्रहरीमाथि विश्वास रहेन। त्यस्तो अडियो रेकर्ड हुँदा अरू के प्रमाण चाहिन्छरु,’ जानकी गाउँपालिका- ९ का प्रकाश नेपालीले भने। अपराधीहरू कारबाहीको दायरामै नआएपछि उनीहरूको साहस बढेको नेपालीको बुझाइ छ। प्रहरीको सक्रियता बढे अपराधीहरू डराउने थिए भन्ने उनको अपेक्षा छ।  केही घटनामा राजनीतिक संरक्षण मिल्ने भएकाले पनि प्रहरी प्रशासनलाई काम गर्न गाह्रो भएको स्थानीयको भनाइ छ।  स्थानीय जानकी ९का  लालबहादुर सोडारी अपराधीलाई राजनितिक संरक्षण दिन नमिल्ने बताए।

‘यस्ता अपराधीहरू बढे, भोलि यो क्षेत्र क्राइम एरिया बन्छ। त्यसकारण सबै निकायले यसतर्फ ध्यान दिनुपर्छ,’ सोडारीले भने,‘हरेक अभिभावकले आफ्ना छोराछोरीको क्रियाकलापमाथि  नियमित निगरानी गर्नुपर्छ। शंका लागे समयमै प्रहरीलाई खबर गर्नुपर्छ।’  यी तीन स्थानीय तहको पूर्वमा कर्णाली नदी, दक्षिणमा मोहना नदी छन्। कर्णाली तरेपछि बर्दिया हुँदै बाँके पुगिन्छ। नेपालगन्ज हुँदै रूपडिया नाका प्रयोग गरी अपराधीहरू भारत जाने गरेका छन्।  टीकापुरसँग जोडिएको स्थानीय तह जोशीपुर, भजनी, कैलारी र धनगढी हुँदै हुलाकी सडकको बाटो छ। हुलाकी सडकपारि भारतीय सीमा नजिकै छ। यो रूट भएर पनि अपराधीहरू भारत जान्छन्।

पूर्वपश्चिम राजमार्ग प्रयोग गरेर कैलालीको गौरीफन्टा र कञ्चनपुरको गड्डाचौकी भएर पनि कतिपय अपराधी भारत पसेका छन्।  कैलाली प्रहरीका अनुसार त्यो क्षेत्रमा अहिलेसम्म सक्दो प्रहरी परिचालन र सुरक्षा दिने प्रयास भएको छ।  थप संवेदनशील क्षेत्र पहिचान गरेर सुरक्षा बढाउने कैलाली प्रहरीको तयारी छ। प्रहरी अस्थायी पोष्ट राख्नु पर्ने भए त्यसो पनि गरिने छ।  प्रहरीका अनुसार यो क्षेत्रमा आपराधिक गतिविधि लगातार बढ्नुको पहिलो कारण लागुऔषध प्रयोग र कारोबार हो।

कैलालीका प्रहरी प्रवक्ता प्रहरी नायब उपरीक्षक जोशीका अनुसार युवा जमात अपराधमा बढी संलग्न देखिएको छ। जसमा कुलतमा लागेका, झै-झगडा गरिरहनेहरू र लागु औषध प्रयोगकर्ता छन्।  खुला सीमा भएकाले घटनापछि अभियुक्तहरू भारत जाने भएकाले प्रहरीलाई काम गर्न कठिन भएको छ।