धनगढी - नयाँ वर्षका दिन सुदूरपश्चिममा बिसु पर्व परिवारका साथ धुमधामले मनाउने चलन छ । यतिबेला भारतलगायत घरबाहिर भएका रहेका परिवारका सदस्यसमेत बिसु मनाउन घर फर्किने चलन छ । मुखैमा आएको बिसु पर्व (नयाँ वर्ष) लाई छोडेर अछाम बयलपाटाका जगन्नाथ कोली भने परिवारसहित शनिबार भारत पसेका छन् । उनीसँगै आफ्ना दुई छोरी र श्रीमतीसहित भारत पसेका हुन् ।

‘निको खान पाया, निको लाउन पाया पछारी बिसु बन्या । खानलाई नभया बिसु भनी घर बस्नु क्या अद्दु,’ (राम्रो खान र लगाउन पाए पो बिसु बन्छ । खानलाई नै नभए बिसु भनेर घर बसेर के गर्नु ?) कैलालीको नेपाल–भारत गौरीफन्टा नाकामा भेटिएका उनले स्थानीय लवजमा उनले भने । गाउँमै बिसु मनाउन १५ दिन पनि पर्खन नसकेर कामको खोजीमा भारत पसेका हुन् । यतिखेर भारतमा काम गरिरहेकाहरू बिसु मनाउन गाउँघर फर्किने भएकाले उता काम पाउन सजिलो हुने उनले बताए ।

कोलीका अनुसार अहिले भारतमा पनि काम पाउन गाह्रो भइरहेको छ । कुनै नेपालीले काम छोडेर घर आएको बेला त्यो ठाउँमा काम पाइने भएकाले मौका छोप्न आफू बिसुपर्व अगाडि जान लागेको हर्क साउदले सुनाए । ‘यो वर्ष म तीन पटक इन्डिया गए, राम्रो जागिर पाएन, घर खर्च निकाल्दै फर्किए,’ साउदले भने, ‘यतिबेला बिसु मनाउन कसैले राम्रो काम छोडेर घर आउने भएकाले आफू जान लागेको हुँ ।’ कैलालीको त्रिनगर गौरीफन्टाबाट दिनहुँ भारत जानेको संख्यामा खासै कमी नआएको सीमा सुरक्षा पोस्ट त्रिनगर गौरीफन्टा नाकाका असई चेतेन्द्र मल्लले बताए ।

असई मल्लका अनुसार दैनिक तीन सय जनाको हाराहारीमा नेपाली भारतका विभिन्न सहरमा काम गर्न गइरहेका छन् । घर आउनेको संख्या त्यत्तिकै रहेको उनले बताए । ‘कोरोना महामारी अगाडि यो सिजनमा कामका लागि भारत जाने संख्या नगण्य हुन्थ्यो,’ सीमा क्षेत्रमा बस चलाउँदै आएका यातायात शिवराज भण्डारीले भने, ‘अहिले कोभिडपछि निरन्तर भारत पस्नेको भीड उस्तै देखिन्छ ।’ पछिल्लो समय चाडबाडमा पनि नेपालीहरू घर फर्केको कमै देखिने गरेको स्थानीय व्यवसायी बताउँछन् । ‘नयाँ वर्ष र दसैंतिहारमा घर फर्कने नेपालीले बसमा ठेलमठेल हुन्थ्यो,’ धनगढी बसपार्कमा होटल व्यवसाय गर्ने विमल स्वाँरले भने, ‘कसैले टिकट नपाएर एक रात धनगढीमै बस्नुपर्थ्यो ।’ उनका अनुसार बिसुमा घर फर्कनेहरूले गर्दा धनगढीका बसपार्कका होटल भरिभराउ हुन्थे ।

भारतको बैंग्लोरमा १५ वर्षदेखि काम गर्दै आएका कैलाली पण्डौनका दीपबहादुर सारुमगरले कोरोनापछि भारतमा रोजगारको ग्यारेन्टी नभएको बताए । ‘कोभिडपछि जतिबेला पनि कम्पनीले मेनपावर थपघट गर्न थाल्यो,’ उनले भने, ‘जसले गर्दा अधिकांश नेपाली श्रमिक मारमा परेका हुन् ।’ उनले तीन महिनापछि काम नपाएर घर फर्कनुपरेको बताए । पहिलको जस्तो चाडबाडका बेला फर्कने तालिकामा परिवर्तन आएको उनको भनाइ छ । उनी भने निरन्तर एउटै कम्पनीमा चौकीदारको काममा रहेको बताउँछन् ।