पाईंले भर्खरै आफ्नो सामाजिक सञ्जाल पृष्ठहरूमा ‘ब्लूस्काई’ शब्द पपअप भएको देख्नुभएको होला । मानिसहरूमाझ यसको चर्चा पनि सुन्नुभएको होला । वास्तवमा यो इलोन मस्कको स्वामित्वमा रहेको सोसल मिडिया प्लेटफर्म एक्सको विकल्प हो । ब्लूस्काईको रङ्ग र लोगो पनि एक्ससँग मिल्दोजुल्दो छ ।

ब्लूस्काई प्रयोग द्रूत गतिमा बढिरहेको छ र हाल हरेक दिन एक मिलियन साइन(अपहरू गरिरहेका छन् । यो रिपोर्ट लेख्दासम्म १ करोड ७० लाखभन्दा बढी प्रयोगकर्ता भइसकेका छन् । धेरै मानिसहरू किन यसको प्रयोगकर्ता बनिरहेका छन् भनेर बुझ्न प्रयास गर्नुहोस् ।

ब्लूस्काई के हो ?
 ब्लूस्काईले आफैलाई एक सामाजिक मिडिया प्लेटफर्मको रूपमा वर्णन गर्दछ । यो सामान्य पनि हो । यद्यपि यो कुनै अन्य साइट जस्तै देखिन्छ ।
त्यहाँ पृष्ठको बायाँ छेउमा खोज, सूचनाहरू, गृहपृष्ठ र तपाईंले अपेक्षा गर्न सक्ने अन्य सबै विकल्पहरूको साथ एउटा पट्टी छ । मानिसहरूले यस प्लेटफर्ममार्फत आफ्नो मनपर्ने चीजहरू पोस्ट गर्न, टिप्पणी गर्न र पुन पोस्ट गर्न सक्छन् । सरल भाषामा, यो एक्स ९पहिले ट्विटर० जस्तै देखिन्छ ।

यसलाई एक्ससँग तुलना गर्दा मुख्य भिन्नता विकेन्द्रीकरण हो । वास्तवमा यो एक जटिल शब्द हो । यसको मतलब प्रयोगकर्ताले आफ्नो डाटा कम्पनीले प्रयोग गरेको बाहेक अन्य सर्भरहरूमा होस्ट गर्न सक्छ । यसको मतलब प्रयोगकर्ताको खाता ब्लूस्काईको नाममा सिर्जना गरिएको खातामा सीमित हुनेछैन । यदि मानिसहरू चाहन्छन् भने तिनीहरूले आफ्नो छुट्टै खाताबाट पनि यसको लागि साइन अप गर्न सक्छन् ।

ब्लूस्काईको मालिक को ?

यदि तपाईं सोच्दै हुनुहुन्छ कि ब्लूस्काई धेरै एक्स जस्तै लाग्छ भने यसको रहस्य थाहा पाउँदा छक्क पर्नु हुने छैन किनभने यो ट्विटरका पूर्व प्रमुख ज्याक डोर्सीद्वारा बनाइएको हो । उनले एक पटक यो पनि भनेका थिए कि उनी ब्लूस्काईलाई ट्विटरको विकेन्द्रीकृत संस्करण बनाउन चाहन्छन् । यसको मतलब कुनै एक व्यक्ति वा संस्था यसको मालिक हुनुहुँदैन ।

तर, ज्याक डोर्सी अब यसलाई विकास गर्ने टोलीको हिस्सा छैनन् । उनले यसअघि नै मे २०२४ मा कम्पनीको बोर्डबाट राजीनामा दिएका थिए । नले सेप्टेम्बरमा यसैमा बनाएको आफ्नो खाता पनि डिलिट गरिसकेका छन् । यो अब एक अमेरिकी सार्वजनिक लाभ कम्पनीको रूपमा मुख्य कार्यकारी अधिकारी जे ग्राबरद्वारा सञ्चालित छ । यसमा उनको पनि बहुमत सेयर छ ।

ब्लूस्काई किन यति लोकप्रिय हुँदैछ ?

ब्लूस्काई लगभग  सन् २०१९ देखि अस्तित्वमा छ । तर, त्यसपछि मानिसहरूले निमन्त्रणामार्फत मात्र साइनअप गर्न सक्थे । यो मोडल यस वर्ष फेब्रूअरीसम्म जारी थियो । यसको विकासकर्ताहरूले पर्दा पछाडिका सबै बगहरू समाधान गर्ने र सामान्य प्रयोगकर्ताहरूलाई व्यापक रूपमा खोल्नु अघि सबै पजलहरू समाधान गर्ने मौका पाए ।

यो योजना केही हदसम्म सफल भयो तर, नोभेम्बरमा नयाँ प्रयोगकर्ताको यस्तो बाढी आयो कि साइटमा अवरोधको समस्या बढ्यो । नोभेम्बरमा अमेरिकी राष्ट्रपतीय चुनावमा डोनाल्ड ट्रम्पको विजय पछि ब्लुस्काई प्रयोगकर्ताहरूको संख्यामा अचानक वृद्धि भएको यो कुनै संयोग थिएन ।

वास्तवमा एक्सका मालिक मस्क ट्रम्पका ठूलो समर्थक हुन् । अब उनलाई ट्रम्प प्रशासनमा ठूलो जिम्मेवारी दिइएको छ । यो स्पष्ट छ कि ट्रम्पलाई मन नपराउनेमध्ये केहीले एक्स छोडे । सायद यसै कारणले पनि ब्लुस्काई प्रयोगकर्ताको संख्या बढेको छ । तर, कतिपयले यसको विभिन्न कारण पनि दिएका छन् । उदाहरणका लागि ‘गार्डियन’ अखबारले एक्स मा पोस्ट गर्न रोक्यो, यो “धेरै अस्वस्थ मिडिया प्लेटफर्म” हो भनी भन्दै ।

यसैबीच ब्लूस्काई एप संसारभरि धेरै छिटो डाउनलोड भइरहेको छ । यो बिहीबार बेलायतको एप्पल एप स्टोरमा डाउनलोड गरिएका शीर्ष तीन निःशुल्क एपहरूमा पनि समावेश थियो । पप गायक लिजोदेखि टास्कमास्टरको ग्रेग डेभिससम्म धेरै सेलिब्रेटीहरूले घोषणा गरेका छन् कि तिनीहरू ब्लूस्काईमा सामेल हुँदैछन् । तिनीहरूले एक्सको प्रयोगलाई सीमित गर्ने वा केही अवस्थामा यसलाई पूर्ण रूपमा त्याग्न आफ्नो मनसाय पनि व्यक्त गरेका छन् ।

बेन स्टिलर, जेमी ली कर्टिस र प्याटन ओस्वाल्ट जस्ता सेलिब्रेटीहरू पनि ब्लूस्काईमा सामेल हुन लागेका छन् । ब्लूस्काईको वृद्धि महत्त्वपूर्ण छ तर, यसले एक्सलाई राम्रोसँग चुनौती दिन सक्ने स्थितिमा नभएसम्म यसको नेतृत्व कायम राख्न आवश्यक छ । एक्सले आफ्ना प्रयोगकर्ताहरूको संख्या खुलासा गर्दैन तर, यो करोडौंमा रहेको विश्वास गरिएको छ । मस्कले यसअघि नै यस प्लेटफर्ममा हरेक दिन २५ करोड प्रयोगकर्ता आउने बताएका थिए ।

ब्लूस्काईले कसरी पैसा कमाउँछ ?

ब्लूस्काई कसरी पैसा कमाउँछ यो ठूलो प्रश्न हो । ब्लूस्काई केही लगानीकर्ता र उद्यम पूँजी फर्महरू को कोषसँग सुरु भएको थियो । यसबाट उनले करोडौंको पुँजी संकलन गरेका छन् । तर, यति धेरै नयाँ प्रयोगकर्ताको आगमनसँग उसको खर्च पनि बढ्नेछ र उसले तिनीहरूलाई पूरा गर्ने तरिकाहरू खोज्नुपर्नेछ । जब ट्विटरको राम्रो दिन थियो, यसको अधिकांश कमाई विज्ञापनबाट आएको थियो ।

ब्लूस्काईले भनेको छ, ”कम्पनी विज्ञापनबाट बच्न चाहन्छ, यसको सट्टा सशुल्क सेवाहरू मार्फत पैसा कमाउने बाटो खोज्नेछ । उदाहरणका लागि प्रयोगकर्ताहरूलाई कम्पनीले नाममा अनुकूलित डोमेनहरू दिएर पैसा लिन सक्छ ।”

यो कमाई मोडेल जटिल देखिन्छ तर, यस प्रकारको अनुकूलित डोमेनको साथ यो अधिक व्यक्तिगत हुन्छ । यसको मतलब प्रयोगकर्ताले यसमा थप जोडिएको महसुस गर्नेछन् ।

यदि ब्लूस्काईका मालिकहरू विज्ञापन चाहँदैनन् भने तिनीहरूले निश्चित रूपमा राजस्व उत्पन्न गर्न सदस्यताहरू बेच्ने जस्ता फराकिलो उपायहरू लिनुपर्नेछ । त्यसपछि मात्र आफ्नो यात्रा जारी राख्न सक्छ । तर, यदि यसले धेरै पैसा कमाउँदैन भने यो असामान्य होइन किनभने यो सामान्यतया धेरै प्राविधिक स्टार्ट(अपहरूको अवस्था हो ।

मस्कले सन् २०२२ मा ट्विटर किनेका थिए । यसअघि ट्वीटरले सार्वजनिक रूपमा व्यापार गरेको आठ वर्षमा आफ्नो नाफा दोब्बर मात्र गर्न सकेको थियो ।
यद्यपि हामी सबैलाई थाहा छ कि मस्कले एक्स किन्दा कस्तो प्रकारको सम्झौता गरिएको थियो । त्यसबेला मस्कले आफ्नो स्वामित्वमा रहेकाहरूलाई ४४ अर्ब डलर दिएका थिए । यस समयमा यो थाहा छैन कि ब्लूस्काईको भविष्य के हुनेछ तर, यदि यो वर्तमान गतिमा बढ्दै जान्छ भने, केहि पनि सम्भव छ ।