वर्षा सुरुवातसँगै ठाउँठाउँमा खसेका पहिरोले अछामका अधिकांश ग्रामीण सडक अवरुद्ध भएका छन् । कतिपय कच्ची सडकमा हिलोका कारण यातायातका साधन चल्न सकेका छैनन् । ठाँटीखाँद–विनायक, रामारोशन, तुर्माखाँद, ढकारीलगायत अधिकांश ठाउँमा सञ्चालन हुँदै आएका ग्रामीण सडकहरू यतिबेला अवरुद्ध छन् ।

स्थानीय तह र प्रदेश सरकारले पहिलो प्राथमिकतामा सडक निर्माणलाई नै राख्ने गरे पनि उनीहरूले वातावरणीय प्रभाव अध्ययन भने गर्दैनन् । विस्तृत अध्ययन नगरी मनमर्जी बनाइएका ग्रामीण सडकले एकातिर पहिरोको जोखिम निम्त्याउने गरेको छ भने अर्कोतिर वर्षाको समयमा अवरुद्ध हुने गरेका छन् । अधिकांश सडक पहिरो र भासिएर अवरुद्ध भएका हुन् ।

जिल्ला समन्वय समिति अछामका संयोजक नरबहादुर कुँवर पहिरो रोकथामका लागि सडक बनाउँदा उपभोक्ता समितिले वृक्षरोपण गर्नुपर्नेमा जोड दिँदै आएको बताउँछन् । उनका अनुसार वृक्षरोपण गरिएको भए पहिरो नियन्त्रण हुन सक्थ्यो ।

‘जिल्ला समन्वय समितिका तर्फबाट आवश्यकता हेरेर मात्रै सडक निर्माण गर्न स्थानीय तहहरूलाई बारम्बार सल्लाह सुझाव दिने गरिएको छ,’ कुँवरले भने, ‘पहिरो रोकथामको दायित्व पनि स्थानीय तहकै हो, तर सडक खन्दा हुने जोखिमतर्फ ख्याल गरेको पाइएन ।’

उनले स्थानीय तहलाई सडक खन्ने वा अन्य विषयमा निर्देशन दिने अधिकार जिल्ला समन्वय समितिलाई नभएको बताए । ‘तर यसबारेमा सबै स्थानीय तहमा पुगेर सल्लाह दिने गरेको उनी बताउँछन् । सडक निर्माणको होडबाजी गरिरहेका स्थानीय तहहरूले यतिबेला पनि जथाभावी डोजर चलाएर नयाँ सडक खन्न छाडेका छैनन् ।

कतिपय स्थानीय तहले उपभोक्ता समितिमार्फत योजनाबिना नै अनुमानका भरमा सडक निर्माण गरिरहेका छन् । धेरैजसो ठाउँमा प्राविधिकबिना सडक निर्माण गरेका छन् । केही ठाउँमा त नयाँ सडकको ट्र्याक निर्माण मात्रै होइन, पुराना सडकको मर्मतमा पनि डोजरकै प्रयोग भइरहेको छ ।

कुनै पनि स्थानीय तहले डोजर प्रयोगको मापदण्ड भने बनाएका छैनन् । जिल्लाको मुख्य सडकका रूपमा रहेको मध्यपहाडी राजमार्गअन्तर्गत ठाँटीखाँद–विनायक सडक खण्डको तीन ठाउँमा पहिरो गएकाले उक्त सडकमा सवारी आवागमनमा समस्या भएको कमलबजार नगपालिका–५ का मनिराम देवकोटाले बताए । ‘हरेक वर्षको बर्खामा यो सडक अवरुद्ध हुँदै आएको छ,’ उनले भने ।

मध्यपहाडी राजमार्गको अछाम खण्डमा २/३ ठाउँमा वर्षामा सडक अवरुद्ध हुने गरेको आयोजनाका साइट इन्चार्ज मनीष सिंहले बताए । ‘अवरुद्ध भएका बेला सडक खुलाउनका लागि जेसीभी, एक्स्काभेटर जस्ता उपकरण पहिरो जाने आसपासमा राखेका छौं । केही समय यात्रुलाई समस्या भए पनि अलपत्र छोडिएको छैन,’ उनले भने, ‘मध्यपहाडी सडक खण्डमा रुकुमदेखि अछामसम्म ठूलो पहिरो गए पनि अहिलेसम्म लामो समय अवरुद्ध भएको छैन ।’

जिल्लामा सञ्चालनमा रहेका कच्ची सडकहरूमा गाडी चलाउन समस्या हुने यातायात व्यवसायी बताउँछन् । अधिकांश ग्रामीण सडक अवरुद्ध हुँदा स्थानीयहरूलाई दैनिक उपभोग्य सामग्री ढुवानीमा समस्या भएको छ । यसका साथै बिरामी र आकस्मिक कामका लागि जानुपर्नेहरूलाई समेत समस्या भएको स्थानीयले बताए ।

इस्टिमेटबिना अनावश्यक रूपमा डोजरले खनिएका सडककै कारण पहिरोको जोखिम बढेको छ । गाउँगाउँमा सडक पुर्‍याउने भन्दै मेसिनले काटेका सडकमा बढीपहिरो खसेको स्थानीयले बताए । विस्तृत प्राविधिक अध्ययनबिनै निर्माण भएपछि सदरमुकामबाट ग्रामीण भेगमा पुग्ने अधिकांश सडक केही पहिरोले भत्किएर त केही कच्ची बाटोमा हिलाम्य भएर अवरुद्ध भएका हुन् ।

मान्छेले खनेर बनाएका सडकमा भने डोजरले खनेको तुलनामा कम पहिरो खसेको स्थानीय बताउँछन् । ‘मान्छेले खनेर बाटो बनाएकाले मंगलसैनबाट मुजाबगर हुँदै साविकको रामारोशनसम्म गाडी चल्छन्,’ भाटाकाटियाका महेन्द्र साउदले भने, ‘मंगलसेनबाट ७ घण्टा पैदल यात्रा गर्नुपर्छ । जंगलको बाटोमा एक्लै हिँड्दा असुरक्षित महसुस हुन्छ ।’

डोजर प्रयोग गरेर निर्माण गरिएका सडकमा पहिरो जाने र अन्धाधुन्ध निर्माण गरिएकाले गाडी नचल्ने गरेको स्थानीयको गुनासो छ । ‘डोजर प्रयोग गर्नुभन्दा बेरोजगार युवाहरूलाई परिचालन गरेर सडक निर्माण गर्नुपर्छ भनेर आवाज उठाउँदा कसैले सुन्दैनन् ।’ साउदले भने, ‘डोजर प्रयोग गरेको एक महिनामा नै पहिरो जान सुरु हुन्छ ।’